Çene eklem protezi, temporomandibular eklem (TME) sorunları yaşayan hastalara yönelik bir tedavidir. Ancak protez tedavisi, her TME sorununda uygulanmaz. Öncelikle splint kullanımı, fizik tedavi ve medikal tedavi gibi seçenekler tercih edilir. Bu yöntemlerden istenen sonuç alınamadığında, çene eklem protezi (TMJ) seçeneği değerlendirilir.
Çene Eklem Protezi Nedir?
Çene eklem protezi, temporomandibular eklemin (TME) yerine tasarlanan yapay bir eklemdir. TME, çene kemiği ile kafatası arasında yer alan ve çenenin hareketini sağlayan eklemdir. TME ile insanlar çiğneme ve konuşma gibi çok önemli iki işlevi yerine getirir.
Bu eklemde meydana gelen hasar için öncelikle konservatif tedaviler denenir. Ancak konservatif tedavilerle sonuç alınamadığında ve eklemdeki bazı bölümler işlevini kaybettiğinde, protez seçeneği gündeme gelir.
Fibromiyalji çene eklemi, kırılan kemikler veya aşınarak işlevini yitiren bölümler, protez tedavisini gerektiren başlıca durumlardır. Protez ile hem çenenin eski hareket kabiliyetine sahip olması sağlanır hem de hastaların ağrıları giderilir.
Çene eklem protezi, çoğunlukla iki temel bileşenden meydana gelir. Bunlara dair detaylar aşağıdaki tabloda yer almaktadır:
| Bileşen | Açıklama |
| Fossa Bileşeni | Kafatası üzerindeki eklem yuvası olan bölümü (glenoid fossa) taklit eden ve çoğunlukla polietilenden üretilen bölümdür. Polietilen haricinde biyouyumluluğu yüksek farklı malzemelerden de üretilir. |
| Kondil Bileşeni | Çene kemiğindeki eklemi (kondil) taklit eden bileşendir. Bu bileşen çoğunlukla titanyumdan üretilir. Bazı durumlarda kobalt ve krom alaşımı da kullanılır. |
Çene eklem protezi, hastalara özel olarak tasarlanır. Herkese uygulanan standart bir protez durumu söz konusu değildir.
Çene Eklem Protezi Kimlere Uygulanır?
Çenek eklem protezi, bazı nedenlere bağlı olarak TME’de kalıcı hasar olan hastalara yönelik bir tedavidir. Çene cerrahisi tarafından yapılan bu tedavinin uygulandığı durumlardan bazıları şu şekildedir:
- Travma, artrit ve benzeri türden hastalıklardan kaynaklı olarak çene eklemi hasar görenler
- Konservatif tedavilerle çözülemeyen uzun süreli ve şiddetli çene ağrısı bulunanlar
- Çene ekleminde hareketi sınırlayan eklem sertleşmesi (ankiloz) yaşayanlar
- Tümör nedeniyle çene eklemi ameliyatı olanlar (Rekonstrüksiyon gereken hastalar)
- Çene eklemine yönelik daha önce başarısız cerrahi işlem yapılanlar
- Doğumsal bozukluklar
Protez, TEM tedavisindeki son seçenek olarak kabul edilir. Hastanın ekleminde çok ciddi hasar ve işlev kaybı olmadığı sürece öncelikle diğer tedaviler denenir. Bunlardan sonuç alınmadığında protez uygulaması değerlendirilir.
Çene Eklem Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Ağız diş çene cerrahisi tarafından yapılan bu prosedür son derece kapsamlıdır. Prosedüre karar verildikten sonra hastaya özel olarak protez üretilmesi gerekir. Bunun için ilk olarak hastanın baş tomografisi çekilir ve 3 boyutlu bir model oluşturulur. Söz konusu model, hastanın tomografisinden elde edilen baş modelidir.
Oluşturulan model üzerinde protez tasarlanmaya başlanır. Tasarlama sürecinde ekleme binecek nonlineer yük hesaplanır. Ayrıca gerilme ve yorulma analizleri de gerçekleştirilir. Tüm bunlar dikkate alınarak fossa ve kondil bileşenleri tasarlanır. Vidaların hangi noktalarda olacağına karar verilir. Tüm bu süreçler, cerrah onayı ile yapılır.
Protez hazır olduktan sonra ise hasta ameliyata alınır. Çene eklem protezi ameliyatında izlenen adımlar aşağıdaki gibidir:
- İlk olarak hastalar genel anesteziye alınır. Genel anestezi sayesinde hastalar en ufak rahatsızlık ve ağrı duymazlar.
- Anestezi sonrasında kulak önünden başlayarak çene açısına doğru giden bir kesi açılır. Hastanın durumuna göre kesi için farklı noktalar da belirlenebilir.
- Kesi sonrasında cilt ve cilt altı dokular dikkatli bir şekilde açılır. Böylece temporomandibular ekleme ulaşılır.
- Hasarlı ve işlevini kaybetmiş olan kondil ve fossa gibi yapıların tespiti yapılır. Bu yapılar büyük bir özenle çıkarılır. İlgili bölgenin durumuna göre dokuların da temizlenmesi gerekebilir.
- İlgili bölge protez için hazırlandıktan sonra fossa bileşeni temporal kemiğe yerleştirilir. Kontrollerin ardından vidalarla sabitlenir.
- Kondil bileşeni ise mandibulaya (alt çene kemiği) yerleştirilir. Kontrollerin ardından titanyum vidalarlar bu bileşen de sabitlenir.
- Protez yerleştirildikten sonra hareket ve uyum kontrolü yapılır. Gerekli durumlarda ayarlamalar yapılır ve protezin işlevini sorunsuz olarak yerine getirmesi sağlanır.
- Cilt altı dokular ve cilt kapatılarak işlem sonlandırılır.
Ameliyattan sonra hastaya antibiyotik ve ağrı kesici reçete edilir. Erken dönemde fizik tedaviye başlanır ve çene kaslarının güçlendirilmesi hedeflenir.
Son derece kapsamlı olan bu işlemde kapalı çene eklem ameliyatı yöntemi değil, açık ameliyat yöntemi kullanılır. Ameliyat süresi, hastanın durumuna ve yerleştirilecek proteze göre farklılık gösterir. Ortalama olarak süre 3-5 saattir.
Çene Eklem Ameliyatı Riskleri
Her cerrahi işlemde olduğu gibi TME ameliyatı olanlar için de riskler vardır. Başlıca riskler şu şekildedir:
- Ağrı
- Şişlik
- Kanama
- Enfeksiyon
- Sinir hasarı
- Çene kapanışının bozulması
- Eklemin rahat hareket ettirilememesi
- Ek cerrahi işleme ihtiyaç
Çene Eklemi Ameliyatı Fiyatları
Çene ameliyatı fiyatları, hastaların durumuna ve doktorun deneyimine göre farklılık gösterir. Çene eklem protezi takılması durumunda fiyatlara protezin tasarlanması ve yapılması da dahil edilir. Dolayısıyla protez ameliyatları, diğer TME ameliyatlarına kıyasla biraz daha maliyetlidir. Ancak hastaların bu noktada fiyatları değil, kaliteli sağlık hizmetlerini dikkate alması gerekir.
Prof. Dr. Celal Çandırlı, TME cerrahisindeki deneyimi ile hastalarının bu süreci rahat ve sorunsuz şekilde atlatmasını sağlıyor. Çene eklem protezi ve çene cerrahisi ile ilgili sorularınız için çekinmeden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Çene Eklem Protezi ile İlgili Sık Sorulan Sorular
Çene eklem protezi ile ilgili sık sorulan sorular ve bunların yanıtları aşağıda yer almaktadır.
1 – Çene Eklemi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Genel anestezi altında yapılan ameliyatta ilk olarak cilt kaldırılarak eklem kemiklerine ulaşılır. Daha sonra gerekli işlemler yapılır ve kontroller gerçekleştirilir. Her şeyin yolunda olduğundan emin olunduktan sonra kesiler kapatılır ve işlem tamamlanır.
2 – Çene Eklemi Ameliyatı Olan Var Mı?
Çene ekleminde ağrı, hareket kısıtlılığı ve benzeri sorunları konservatif tedavilerle aşamayanlar, çene eklemi ameliyatı olmaktadır. Deneyimli çene cerrahı tarafından yapılan ameliyatta, eklemlerdeki sorun giderilir ve hastaların sağlıklarına kavuşmaları sağlanır.
3 – Çene Eklem Protezi Kaç Günde İyileşir?
Çene eklem protezi ameliyatından 2-4 hafta sonra hastalar normal yaşamlarına büyük ölçüde dönerler. Ancak çene ekleminin tamamen düzelmesi için genellikle birkaç aya ihtiyaç vardır. Hastaların bu süreçte doktor talimatlarına göre hareket etmesi ve fizik tedaviyi aksatmaması önemlidir.
