Çeneden ses gelmesi; temporomandibular eklem (TME) rahatsızlıkları, bruksizm, çene travması, eklem disk kayması, artrit, stres ve diş problemlerinden kaynaklanır. Bu sesler, çeneyi hareket ettirirken ve açıp kapatırken ortaya çıkar. Kişinin kendisinin çok rahat bir şekilde duyduğu sesler, bazı vakalarda dışarıdan dahi fark edilir. Çeneden ses gelmesi, nedenlerine bağlı olarak uygun yöntemlerle tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıktır.
Çeneden Ses Gelmesi Nedir?
Çeneden ses gelmesi; çoğunlukla temporomandibular eklem (TME) problemlerinden kaynaklı olarak ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Tıkırtı, çıtlama, kütleme, gıcırdama ve sürtünme gibi farklı formlarda kendisini gösterir. Sesler, çenenin hareketi sırasında ortaya çıkar. Yemek yerken, konuşurken veya çene hareketleri yaparken bu problem belirgin hale gelir.
İlgili durumun bir rahatsızlık olarak kabul edilmesi için süreklilik göstermesi önemlidir. Sürekli olmayan ve nadiren yaşanan durumlar, çoğunlukla ciddi bir problem oluşturmaz. Ancak kişilerin sürekli çene kütlemesi yaşaması, yolunda olmayan bir durum olduğunu gösterir. Bu tip durumlarda acilen konuyla ilgili uzman doktora başvurulmalıdır.
Çeneden Ses Gelmesi Nedenleri
Çeneden ses gelmesi, farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan bir durumdur. Söz konusu durumun yaygın nedenleri aşağıdaki gibidir:
1 – Çene Eklem Bozuklukları (TME Bozuklukları)
Alt çene kemiği (mandibula) ve kafatası (maksilla), çene eklemi ile birbirine bağlıdır. TME olarak da ifade edilen bu eklem, alt çene kemiğinin sağa, sola, yukarı ve aşağı yönde hareket ettirilmesini sağlar. Bu eklemde meydana gelen problemler, çeneden gelen seslerin en önemli nedenidir. Seslerin gelmesine yol açan bazı TME bozuklukları aşağıdaki gibidir:
- Eklem disklerinin yerinden kayması
- Eklem kaslarındaki gerilmeler
- Eklemin normal şekilde çalışmasını engelleyen yapısal bozukluklar
Bu bozukluklar her zaman tıkırtıya neden olmayabilir.
2 – Diş Gıcırdatma (Bruksizm)
Bruksizm, uyku sırasında ve gün içerisinde farkında olmadan dişleri sıkma ve gıcırdatma rahatsızlığıdır. İlgili durum, hem TME üzerinde olumsuz etkiler yapar, hem de kasların aşırı gerilmesine yol açar. Bruksizm, çeneden ses gelmesinin nedenlerinden biri olarak öne çıkar.
3 – Çene Travması
Çeneye yönelik darbeler ve travmalar, TME’de hasara yol açabilir. Ayrıca kemiklerin kırılmasına ve kasların aşırı gerilmesine de neden olabilir. İlgili durum, temporomandibular eklemin işlevini normal bir şekilde yerine getirmesini engeller.
4 – Artrit
Eklem iltihabı olarak bilinen artrit, yaşlılığa bağlı olarak ortaya çıkabileceği gibi bağışıklık sisteminin eklem dokusuna saldırmasına bağlı olarak da oluşabilir. Bu durum TME üzerinde meydana geldiğinde ilgili eklemde yapısal bozukluklar meydana gelir.
5 – Çene Hiza Problemleri
Oklüzyon olarak da ifade edilen hiza problemleri, eklemlere aşırı yük binmesine ve kasların istenmeyen yönlerde sürekli baskı altında kalmasına yol açar. Bu durum ise orta ve uzun vadede TME yapısını olumsuz etkiler ve farklı problemlerin ortaya çıkmasına neden olur.
6 – Kas Gerilmeleri
Stres ve aşırı çiğneme gibi durumlarda kaslarda gerginlik meydana gelir. Aşırı gerilen kaslar ise eklemdeki yapıların görevini yapmasını farklı açılardan olumsuz olarak etkiler.
Bahsedilenlerin haricinde sinüzit ve kulak iltihabı gibi rahatsızlıklar da nadiren çeneden ses gelmesine yol açabilir.
Ağzı Açınca Çeneden Ses Gelmesi Teşhisi
Çeneden ses gelmesi, ciddi rahatsızlıkların belirtisi olabilir. Bundan dolayı arkasındaki nedenin tespit edilmesi gerekir. Teşhis için izlenen aşamalar aşağıdaki gibidir:
| Aşamalar | Açıklama |
| Fizik Muayene | Hastaların yakınma ve şikayetleri alınarak fizik muayene gerçekleştirilir. Çene hareketlerine bağlı olarak eklem incelenir ve sesin hangi harekette çıktığı tespit edilir. |
| Röntgen | Fizik muayeneden elde edilen bulgulara göre hastalardan röntgen istenebilir. Çene ekleminin ve kemiklerinin genel yapısını incelemek için bu görüntülerden yararlanılır. |
| BT | Bilgisayarlı tomografi, eklemin detaylı olarak görüntülenmesini sağlar. |
| MR | Manyetik rezonans görüntüleme, eklem disklerinin durumuna dair detaylı bilgiler verir. |
Buradan elde edilen verilere göre teşhis konulur. Ayrıca artrit gibi iltihaplı rahatsızlıkların teşhisi için farklı kan testlerinden de yararlanılabilir.
Ağzı Açınca Çeneden Ses Gelmesi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Çeneden gelen seslerle ilgili uygulanan farklı tedavi yöntemleri vardır. Ancak bu noktada önemli olan, rahatsızlığın nedenidir. Nedene bağlı olarak uygulanacak olan tedavi farklılık gösterir. Uygulanan tedavi yöntemlerinden bazılarına dair detaylar aşağıdaki gibidir:
1 – Konservatif Tedaviler
İlk aşamada cerrahi müdahaleler yerine konservatif tedaviler tercih edilir. Hafif ve orta seviyedeki rahatsızlıklar için ideal tedavi yöntemlerinden biri olarak kabul edilir. Bu kapsamda çene kaslarının rahatlatılması için sıcak ve soğuk kompres uygulanır. Sıcak kompres, kasların rahatlatılmasını ve gerginliklerinin azaltılmasını sağlarken, soğuk kompres ise ağrı yönetiminde etkili sonuç verir.
Çiğneme gereksiniminin azaltılması, kaslar ve eklem üzerindeki baskının hafifletilmesi için yumuşak yiyeceklerden oluşan bir diyet uygulanır. Ayrıca yine kaslardaki gerginliğin azaltılması ve varsa ağrıların hafifletilmesi için ilaç tedavisi de tercih edilebilir.
2 – Diş Tedavileri
Bruksizm nedeniyle oluşan rahatsızlıklarda gece plakları veya splintler kullanılır. Böylece istemsizce dişlerin sıkılması engellenerek, eklem ve kaslar üzerindeki baskının minimize edilmesi sağlanır. İlgili yöntemlerin diş gıcırdatması kaynaklı problemler için geçerli olduğu unutulmamalıdır.
Dişlerdeki hizalama sorunlarından kaynaklı durumlarda ise ortodonti tedavisi tercih edilir. 12-18 ay kadar süren bu tedaviyle dişlerin istenen konuma gelmesi sağlanır. Böylece sorun, önemli ölçüde ortadan kaldırılır.
3 – Cerrahi Yöntemler
Konservatif tedaviler ve diş hekimliği müdahaleleri işe yaramadığında, son seçenek olarak cerrahi yöntemler uygulanır. Bu yöntemlerde, eklemin durumuna göre farklı aşamalar izlenir. Ayrıca yüz implantları olarak da kabul edilebilecek yapay eklemlerin yerleştirilmesi gibi çok kapsamlı işlemlere de ihtiyaç duyulabilir.
Temporomandibular Eklem (TME) Cerrahisi
Çeneden ses gelmesi için son seçenek olarak TME cerrahisi tercih edilir. Yani çoğunlukla diğer tedavilerden istenen sonucun alınamaması durumunda gündeme gelir. Ayrıca hastalarda sadece ses gelmesi problemi var ve eklemde ciddi problem riski yoksa da cerrahi işlem ertelenebilir.
TME cerrahisinin kendi içerisinde farklı türleri bulunur. Hastanın durumuna bağlı olarak uygun çene ameliyatı gerçekleştirilir ve eklemdeki problemler giderilir. Kullanılan yöntemlere dair kısa detaylar şu şekildedir:
- Artrosentez, hafif ve orta şiddetteki TME problemlerinde kullanılır. Çene ekleminin yıkanması olarak da isimlendirilen bu yöntemde, eklem içi basınç azaltılır ve iltihaplanmanın giderilmesine katkı verilir. Minimal invaziv bir işlem olan bu prosedürde iyileşme süresi de kısadır.
- Artroskopi, hafif yapısal problemlerde ve iltihaplanma durumlarında tercih edilen bir yöntemdir. Küçük bir kesiden kamera ile ekleme girilir ve cerrahi aletlerle gerekli işlemler yapılır. Laparoskopi ile gerçekleştirildiği için çene ameliyatı sonrası veya esnasında komplikasyon riski düşüktür.
- Diskektomi, ileri seviyedeki hastalara yönelik bir yöntem olarak ifade edilebilir. Eklem diskinin çıkarılmasını içerir.
TME cerrahisi, ileri derecede uzmanlık gerektirir. Burada yapılacak küçük hatalar dahi ağır sonuçlara yol açabilir. Bundan dolayı son tercih olarak kullanılır. Ayrıca tedavi için deneyimli cerrahlar tercih edilmelidir. Prof. Dr. Celal Çandırlı, TME cerrahisi ve çeneden ses gelmesi tedavisi konusunda deneyimli bir isimdir. Cerrahi müdahalelere ilişkin detaylı bilgi için iletişime geçebilirsiniz.
Ağzı Açınca Çeneden Ses Gelmesi Hangi Doktora Gidilir?
Çeneden gelen sesler için hastaların çene cerrahisi uzmanlarına muayene olması gerekir. Oral ve maksillofasiyal cerrahi olarak da bilinen bu uzmanlar, diş hekimliği bölümünden mezun olduktan sonra uzmanlık eğitimini çene cerrahisi üzerine alır. Eğer hastaların durumu cerrahi müdahaleye uygunsa gerekli tedavi planlanır. Farklı nedenlerden kaynaklı durumlarda ise hastalar uygun bölüme sevk edilir.
Çeneden Ses Gelmesi Hakkında Sık Sorulan Sorular
Çeneden ses gelmesi ile ilgili sıkça sorulan sorular ve bu soruların yanıtları aşağıda yer almaktadır.
1 – Çeneden Ses Gelmesi Neden Olur?
TME eklem bozuklukları, bu problemin en önemli nedenidir. Bunun haricinde diş hizalama sorunları, kas gerginliği ve bruksizm gibi farklı nedenlere bağlı olarak da ilgili sorun meydana gelebilir.
2 – Ağzımı Açınca Çenemden Ses Geliyor, Ne Yapmalıyım?
Ağız açılınca veya çene hareket ettirilince gelen ses, büyük olasılıkla çene eklemindeki problemlerden kaynaklanır. Durumun nedeninin tespiti için hastaların çene cerrahisi uzmanlarına görünmesi gerekir.
3 – Çeneden Ses Gelmesi Nasıl Tedavi Edilir?
İlk aşamada konservatif tedaviler tercih edilir. Kas egzersizleri, sıcak-soğuk kompres ve ilaç tedavileri uygulanır. İstenen sonucun alınamaması durumunda TME cerrahisi gündeme gelebilir.
4 – Çeneden Ses Gelmesi Ciddi Bir Sorun Mu?
Çeneden ses gelmesi, ciddi sorunların bir belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Özellikle süreklilik gösteren ve sık sık kendisini tekrar eden durumlarda mutlaka çene cerrahisi bölümüne muayene olunmalıdır.
5 – Yemek Yerken Çeneden Ses Gelmesi Tedavisi Var Mı?
Yemek yerken çeneden ses gelmesi ve ağrı, çene eklemindeki problemlerden kaynaklanır. Bu problemlerin konservatif tedaviler ve cerrahi müdahaleler gibi farklı yöntemlerle giderilmesi mümkündür.
